Przełomowa praca Katalin Karikó i Drew Weissmana, kluczowa dla rozwoju szczepionek mRNA przeciwko COVID-19, została uhonorowana Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 2023 roku. To znaczące osiągnięcie podkreśla istotną rolę, jaką ich badania odegrały nie tylko w reakcji na pandemię, ale także w potencjalnej przyszłości rozwoju szczepionek.
Nobel za mRNA – genialny duet
Ich podróż rozpoczęła się w latach 90. na Uniwersytecie Pensylwanii, gdzie starali się sprostać wyzwaniom związanym z mRNA – w szczególności jego tendencją do wywoływania odpowiedzi immunologicznej po wprowadzeniu do organizmu, ze względu na podobieństwo do bakteryjnego mRNA. Duet genialnie wymyślił metodę chemicznej modyfikacji mRNA, aby naśladować wersję naturalnie wytwarzaną przez komórki ssaków, unikając w ten sposób ataku immunologicznego.
Nobel za mRNA – czym ono jest?
mRNA, jako cząsteczka przekaźnikowa, odgrywa kluczową rolę w transporcie informacji genetycznej z DNA w jądrze komórkowym do rybosomów, które są fabrykami produkującymi białka w komórce. Od dawna ciekawostką naukową było wykorzystanie tego procesu do zmuszenia ludzkich komórek do produkcji białek, które zwykle nie są generowane. Mechanizm ten, zastosowany w szczepionkach przeciwko COVID-19 opracowanych przez Moderna i Pfizer/BioNTech, polega na instruowaniu komórek, aby tworzyły białko kolca koronawirusa, inicjując odpowiedź immunologiczną bez narażania organizmu na kontakt z samym wirusem.
Walka z COVID-19
Praca Karikó i Weissmana stała się podstawą technologii mRNA licencjonowanej przez Moderna i BioNTech, do której dołączył Karikó, a która następnie połączyła się z Pfizer. Szczepionki te, wprowadzone do krajów o wysokim dochodzie od początku 2021 r., okazały się początkowo bardzo skuteczne w łagodzeniu zakażeń COVID-19.
Jednak ich skuteczność spadła wraz z pojawieniem się wariantu omicron pod koniec 2021 r., mimo że zachowały znaczący wpływ na minimalizowanie ciężkości choroby i zapobieganie zgonom. Niedawno wiele krajów, szczególnie na półkuli północnej, ponownie zainicjowało kampanie przypominające, aby zapobiec potencjalnemu wzrostowi zachorowań w okresie zimowym, wywołując debaty na temat konieczności stosowania tych szczepionek dla wszystkich lub tylko szczególnie wrażliwych grup demograficznych.
Nobel mRNA – wpływ społeczny
2 października Thomas Perlmann, sekretarz Komitetu Noblowskiego w dziedzinie fizjologii lub medycyny, podkreślił ogromny wpływ szczepionek mRNA na zapobieganie zgonom i poważnym chorobom podczas pandemii, a także na ułatwienie ponownego otwarcia społeczeństwa. Podkreślił znaczący wpływ społeczny i zdrowotny podczas pandemii oraz podkreślił potencjał przyszłych szczepionek opartych na mRNA, które obiecują skalowalność, szybkość i zdolność adaptacji do nowych zagrożeń wirusowych, takich jak potencjalne pandemie ptasiej grypy. Ponadto technologie mRNA są badane pod kątem ich potencjalnych zastosowań w leczeniu raka, co dodatkowo rozszerza możliwości fundamentalnej pracy Karikó i Weissmana.